Nieuwe buren: spelen met morele dilemma's

Nieuwe Buren, een van de populairste boeken van bestsellerauteur Saskia Noort, is nu eindelijk ook in het theater te zien. De thriller werd in 2006 juichend ontvangen en stond maar liefst acht weken op nummer één in de Bestseller Top 60. Na het boek en de televisieserie volgt nu de theaterversie. Volgens Jan Kooijman, acteur en co-producent van deze voorstelling, leent het verhaal zich heel goed voor het theater. “Nieuwe Buren raakt de grotere thema’s van het leven, zoals verlies en verdriet. Het gaat over geheimen hebben voor elkaar en jezelf daarin kwijtraken. Het is een spannend, maar ook herkenbaar verhaal.”

Het verhaal speelt zich af in een ogenschijnlijk rustige nieuwbouwwijk. Peter (Jan Kooijman) en Eva (Nyncke Beekhuyzen), een jong stel dat net de doodgeboorte van hun dochtertje heeft meegemaakt, verhuizen naar een luxe nieuwbouwwijk. Hun nieuwe buren, Rebecca (Shanna Slaap) en Steef (Edwin Jonker), zijn een ogenschijnlijk perfect stel dat alles lijkt te hebben wat Peter en Eva missen: passie, spontaniteit en ongebondenheid. Terwijl Peter en Eva zich dieper laten meeslepen in het leven van hun buren, komen geheimen aan het licht en worden onderhuidse spanningen explosief. Wat begon als een onschuldige kennismaking, mondt uit in een keten van gebeurtenissen die niemand onberoerd laat.

Gelaagde voorstelling

Een van de thema’s in het verhaal is verlies. Nyncke: “Eva heeft haar kind verloren, en die angst herken ik als moeder ook. Dat is het ergste wat je kan overkomen. Maar het gaat ook over de angst om elkaar te verliezen. Peter en Eva zoeken naar invulling van hun leven omdat ze een bepaald beeld hadden van dat leven en daar afscheid van hebben moeten nemen. Die zoektocht naar spanning, naar een nieuwe invulling, vind ik interessant in dit verhaal. We hebben allemaal een idee over rouw en in de voorstelling zie je ook dat rouw vele vormen kan aannemen. Eva wil het gevoel hebben dat ze weer leeft. Wat ze doet, staat helemaal in het teken van zoeken naar waar ze weer leven in zichzelf kan vinden. Het is in die zin een heel gelaagde voorstelling.” Die gelaagdheid maakt de rollen ook interessant om te spelen. Shanna vond het meteen een grote uitdaging. “Ik kom eigenlijk uit de musicalwereld, daar hebben Jan en ik elkaar leren kennen. Een voorstelling als deze is voor mij nieuw. De rol die ik speel ligt best ver buiten mijn comfortzone. Ik heb veel personages gespeeld die wat betreft karakter dichter bij mezelf liggen. Rebecca rookt, drinkt veel, is een swinger - allemaal dingen die ver van mij af staan, en maakt bijzondere, maar interessante keuzes. Dat maakt deze rol een uitdaging. Hoe kan ik haar geloofwaardig neerzetten? Hoe zorg ik dat het publiek haar keuzes begrijpt?” 

Beslissingen maken voor acteurs

Voor deze voorstelling werken regisseur Aus Graudanus jr. en Jan voor het eerst samen. Aus: “Ik ben zo’n vijfentwintig jaar toneelacteur geweest en speelde onder meer bij ITA. Het was een fantastische periode, maar ik wilde ook meer andere dingen doen: schrijven, vertalen, filmen, maar bovenal regisseren. Dat had ik eerder gedaan en vond ik erg leuk. Het boek van Saskia leent zich heel goed voor een toneelvoorstelling. Theater heeft de kracht om verhalen op een intieme en indringende manier te vertellen. De nabijheid van de acteurs en aanwezigheid van het publiek versterken de spanning en emoties, waardoor het verhaal van Nieuwe Buren nog meer impact heeft.” Jan: “Aus is een filmische regisseur. Dat we ook met video werken maakt de voorstelling intenser. Het is een voordeel dat hij ook acteur is, hij weet daardoor heel goed hoe hij ons moet ‘sturen’.’ Aus: “In het begin was ik misschien wat terughoudend om alle beslissingen te maken, want het is ook fijn als acteurs op intuïtie kunnen spelen. Tegelijkertijd weet ik dat als een regisseur tegen mij zei: ‘Loop maar een kant op’, ik dat lastig vond. Want welke kant is beter? Als regisseur zeg ik dus welke kant een acteur moet oplopen, ook omdat je als acteur op een ander concentratieniveau zit.”

Dubbelrol 

Voor Jan is het de eerste keer dat hij zowel producent als acteur is in een voorstelling. “Ik sta niet met twee petten op het podium; dat speelt niet fijn. Vooraf heb ik als producent al veel gedaan. Ik ben betrokken geweest bij de totstandkoming van het script dat Bart van den Donker heeft geschreven, de kostuums en het decor. Ik heb een goed team om me heen. We hebben veel overlegd, en nu kan ik zeggen: ‘Oké, dit is jouw afdeling, ga je gang.’ En dan kan ik gewoon lekker gaan spelen.” Ook heeft hij gesprekken gevoerd met auteur Saskia Noort. “Saskia is op een prettige manier betrokken bij de voorstelling. Toen het script werd geschreven vond ze het fijn om mee te lezen, en later bij de repetities is ze komen kijken. Het was voor haar leuk om te zien hoe haar verhaal bijna twintig jaar later is vertaald naar theater, maar ook naar de tijd van nu. We mochten dingen aanpassen of veranderen als we dat wilden. De theaterversie leunt op haar verhaal, maar is zeker ook verrassend. In het theater heb je nu eenmaal andere mogelijkheden dan in een boek.”  

Wow-gevoel 

Alle acteurs hebben uiteraard het boek van Saskia gelezen. Edwin is het boek gaan herlezen, want hij kende het verhaal al. “Mijn personage, Steef, vind ik heel interessant. Je weet niet echt of hij nou slecht is, of het toch goed bedoelt. Het is allemaal een beetje dubbel. Ik geloof echt dat hij van zijn vrouw Rebecca houdt en dat hij zijn nieuwe buurman een toffe peer vindt, maar hij is ook gewoon een egocentrische klootzak. Die dubbele laag, daar kan ik als acteur heel veel mee. Het is toch een beetje het verval van iemands psyche volgen.” Hij hoopt dat als mensen de voorstelling hebben gezien het voor hen voelt als een ervaring. “Ik hoop dat het publiek het gevoel heeft dat ze iets hebben gezien waaruit ze niet konden of wilden ontsnappen. Maar ik hoop ook dat ze van al vier personages op een bepaalde manier zijn gaan houden.” Shanna: “Ik denk dat veel mensen een idee hebben van het verloop van dit verhaal en dus de voorstelling. Wat ik hoop, en bijna zeker weet, is dat iedereen verrast zal zijn en de zaal verlaat met een wow-gevoel.” Nyncke: “Het zijn ook herkenbare situaties, waardoor het nog meer ontroert, maar ook harder binnenkomt. Ik denk dat veel mensen zich kunnen herkennen in de zoektocht van de vier buren.”